Lichtende nachtwolken


Afgelopen week waren er tussen 04u en 04u30 even wat lichtende nachtwolken te zien. Dit is een weerfenomeen dat niet zoveel voorkomt en enkel maar kan gezien worden in de periode van begin juni tot ongeveer half juli.

Lichtende nachtwolken gezien vanuit Serskamp op 4 juli 2014

Op basis van hun hoogte onderscheiden we drie klassieke wolkensoorten : de lage wolken (onder 2 km), de middelhoge wolken (tussen 2 en 6 km) en de hoge wolken (tussen 6 en 12 km). Daarnaast bestaat er nog één klasse wolken die duidelijk in een nog hogere divisie speelt: de lichtende nachtwolken. Onder gewone omstandigheden zijn deze wolken niet zichtbaar. Maar wanneer de zon bij ons niet te diep onder de horizon zakt, zien we deze speciale wolken wel omdat zij (en zij alleen) nog zonlicht weerkaatsen.

Lichtende nachtwolken bevinden zich op een hoogte van ongeveer 80 km, zo hoog in de atmosfeer dat ze nog door de zon worden verlicht. In noordelijke gebieden (bvb. Scandinavië) is het verschijnsel meer en beter zichtbaar dan bij ons. Bij zeer helder weer loont het zeker rond het begin van de astronomische zomer dus de moeite om ‘s nachts de noordelijke horizon af te speuren. Lichtende nachtwolken hebben soms een schubachtige structuur of bestaan uit draderige golven die vrij snel van vorm veranderen. Op een hoogte van 80 km in de atmosfeer waait het immers stevig. De kleur is heel opvallend. Daar waar andere wolken ‘s nachts grijs en grauw zijn, hebben lichtende nachtwolken een zilverwitte, heel speciale kleur. Vorige donderdag waren deze dus even te zien. De vorige keer dat in België lichtende nachtwolken zichtbaar waren, was in de nacht van 3/4 juli 2014.

De wolken bestaan uit minuscule ijsdeeltjes.  De temperatuur bedraagt op die hoogte immers tussen -90 en -145   graden Celsius. Eén theorie zegt dat de ijsdeeltjes een stofkern van micrometeorieten of vulkanisch as hebben waarop waterdamp is vastgevroren. Het stof fungeert dan als condensatiekern. Volgens een andere theorie is er (door de klimaatveranderingen) nu gewoon meer waterdamp in de hoge atmosfeerlagen aanwezig dan vroeger. Deze theorie zou verklaren waarom er nu meer lichtende nachtwolken worden waargenomen dan pakweg 30 jaar geleden. Lichtende nachtwolken zijn niet voorspelbaar maar het loont zeker op een heldere zomeravond na zonsondergang de moeite even naar de noordwestelijke of noordelijke hemel te kijken.