Binnenkort zijn ze er weer. De weersvoorspellingen voor de komende winter. Om uw bericht zeker te laten oppikken door de media titel je dan meestal: horror winter op komst! Succes gegarandeerd. Er zijn ook veel weerspreuken en andere ervaringsregels in omloop die zouden aangeven of de winter koud wordt. Het is vrij simpel om na te gaan of ze met de waarnemingen van de afgelopen eeuw kloppen.
Is oktober warm en fijn, het zal een strenge winter zijn. Er zijn veel variaties op deze weerspreuk. Het is niet zo moeilijk om van de afgelopen 100 jaar de oktobertemperatuur tegen de wintertemperatuur uit te zetten. Deze weerspreuk klopte voor 1995/1996, en ook voor 1969/1970. Maar in 1989/1990 en 2001/2002 ging het net zo hard niet op, en werd een warme oktober door een zeer zachte winter gevolgd. In het algemeen is er een lichte tendens voor koudere winters na een warmere oktober, maar die is zo klein dat het net zo goed toeval kan zijn.
Invloed van zeewater
De temperatuur van de oceanen beïnvloedt het weer in grote delen van de wereld. Het bekendste voorbeeld is El Niño, een opwarming langs de evenaar van de Stille Oceaan. El Niño en de tegenhanger La Niña verstoren het weer over grote delen van de wereld, en zijn daar de basis voor seizoensverwachtingen. Het effect van El Niño in de winter in Europa is echter heel erg klein, alleen in voor- en najaar is er een klein meetbaar effect. De Atlantische Oceaan is een stuk dichter bij huis. Misschien heeft de temperatuur daarvan invloed op de wintertemperatuur? Ondanks de vele onderzoeken is er geen verband te leggen tussen de temperatuur van de Atlantische Oceaan en de winter in onze streken. Veel uitkomsten berusten op toeval en vormen daardoor geen goede basis voor weersverwachtingen.
Veel orkanen, strenge winters?
Als er veel orkanen geweest zijn, zou een strenge winter volgen. De cijfers laten echter geen aantoonbaar 
verband zien. De strenge winters van 1969 en 1996 werden voorafgegaan door seizoenen met respectievelijk 17 en 19 tropische stormen in het Atlantische gebied. Het gemiddeld aantal orkanen per jaar ligt op tien. Maar de twee jaren met 15 tropische stormen, 2001 en 2003, werden gevolgd door heel zachte winters. Ook omgekeerd gaat het verband slecht op: de koude winters van 1963 en 1947 werden voorafgegaan door slechts 5 en 6 tropische stormen.
Wat een luxe zou het zijn moesten we het weer voor de verschillende seizoenen op voorhand kunnen weten. Helaas is de conclusie simpel: nee, het weer voor binnen 3 à 4 maanden kan voor West-Europa momenteel nog niet voorspeld worden. Door steeds krachtigere weercomputers en satellietwaarnemingen is dit in de toekomst mogelijk wel mogelijk maar dit zal alleszins nog niet voor morgen zijn. We klasseren dus de berichten over de aanstaande winter onder “fake news” of onder “gokje wagen”.