70 jaar na watersnoodramp


Het is deze week 70 jaar geleden dat één van de grootste natuurrampen uit de recente Belgische geschiedenis plaatsvond. Tijdens een zware en langdurige noordwesterstorm braken in combinatie met springtij op veel plaatsen de dijken, waarna het koude Noordzeewater met veel kracht en metershoog over verschillende steden en dorpen stroomde. Bij deze ramp kwamen 28 mensen om het leven. In Nederland stierven meer dan 1800 mensen.

Het was vrijdag 30 januari 1953 en ten zuiden van IJsland was in rap tempo een stormdepressie tot ontwikkeling gekomen. Deze trok vervolgens in zuidoostelijke richting, noord van Schotland langs. Schotland kreeg toen met een van de zwaarste stormen uit de geschiedenis te maken. De stormdepressie trok vervolgens verder over de Noordzee in de richting van de Duitse Bocht, waar het in de nacht van zondag 1 februari arriveerde. De storm kwam niet onverwacht, want bij het KMI was de storm al tijdig opgemerkt. De gemaakte verwachting was ook goed en tegen de tijd dat de storm over de Noordzee raasde waren de dienstdoende meteorologen druk bezig om de maatschappij te waarschuwen voor het naderende gevaar.

Op verschillende weerstations langs onze kust werd windkracht 10 gemeten. Ook in het binnenland bulderde de storm waarbij vrijwel overal zeer zware windstoten optraden van meer dan 100 km/uur. De storm hield lang aan waarbij de windmeters circa 20 uur achtereen windkracht 9 of meer aanwezen. Het was niet alleen de wind die het water tot extreme hoogte deed stijgen. Er was namelijk ook sprake van springtij, waardoor het water al hoger stond dan normaal. Deze combinatie leidde tot extreem hoge waterstanden en een enorme druk op de dijken.

In ons land braken op 37 plaatsen dijken. Diverse kleinere en grotere steden aan de kust en langs de Schelde liepen (deels) onder. De binnenstad van Oostende stond geheel onder water, na doorbraak van de naburige zeedijk. De stad Antwerpen werd getroffen en ook de polderdorpen Lillo, Zandvliet en Berendrecht werden overspoeld. In Wintam en Hingene (deelgemeenten van Bornem) stond het water tot twee meter hoog door een bres in de Rupeldijk van 75 m lang en 15 m diep. Pas op 10 april kon deze gedicht worden.

Vandaag de dag zijn we in Wichelen dankzij het Sigmaplan een stuk beter beschermd tegen dit soort natuurgeweld. Dit plan is een project van de Vlaamse overheid dat het risico op overstromingen rond de Schelde en haar zijrivieren moet verkleinen. In 2030 worden de laatste plannen van het Sigmaplan afgewerkt en zou de Schelde en haar zijrivieren klimaatbestendig zijn tot het jaar 2100. Het Sigmaplan werd in 1977 gelanceerd door de overheid. De rechtstreekse aanleiding was de overstroming van (onder meer) Ruisbroek het jaar voordien. Na een dijkbreuk liep toen niet alleen dat Antwerpse dorp volledig onder water, maar ook grote gebieden in de rest van Vlaanderen.