Op 25 juni 1967 – deze week exact 50 jaar geleden – werd Oostmalle getroffen door een voor Belgische begrippen zeldzaam zware tornado. Buiten de zeer zware materiële schade werden er ook meerdere mensen ernstig gewond. De tornado ging gepaard met een krachtig onweerscomplex. Na een rustige nacht won een Frans onweerscomplex weer aan kracht en kwam het opnieuw tot volle ontwikkeling boven ons land.
Tornado’s zijn in België vrij zeldzaam, ze komen gemiddeld eens in de twee jaar voor. De kracht van een tornado wordt uitgedrukt in de nieuwe schaal van Fujita die loopt van 0 voor de lichtste tornado tot 5 voor de zwaarste. Een tornado is een snel draaiende kolom lucht onder een onweersbui die als een slurf over het aardoppervlak trekt. De windsnelheden kunnen oplopen tot meer dan 300 km/u en een spoor van vernieling achterlaten. In België hebben we meestal te maken met de zwakste variant, de EF0 met snelheden tot ongeveer 140 km/u. Tornado’s worden ook wel windhozen genoemd maar er zijn verschillen met name in draaibeweging.
Waarschuwingen
Bij een tornado begint de rotatie in de wolk en daalt de slurf, als een enorme “stofzuiger” naar het aardoppervlak. Zo’n slurf wordt ook wel een tuba of “funnel cloud” genoemd. Bij een windhoos begint de draaiende beweging bij het aardoppervlak. De rotatie wordt veroorzaakt door een combinatie van grote onstabiliteit (waarbij de lucht sterk afkoelt met de hoogte), veel vocht die de energie levert en een sterke windschering. Dat betekent dat de wind op grotere hoogte verandert van richting en in snelheid.
Hozen en tornado’s worden vaak pas zichtbaar wanneer er in de roterende kolom lucht stof of zand wordt opgenomen en wanneer de lucht condenseert. Windhozen en tornado’s zijn niet te voorspellen. Bekend is wel dat ze kunnen optreden bij specifieke weersomstandigheden waarbij hevige onweersbuien ontstaan die vergezeld gaan van zeer zware windstoten en valwinden. Maar ook wanneer die omstandigheden zich voordoen is niet met zekerheid te zeggen of tornado’s ontstaan en waar die zich voordoen.
Valwinden
Windhozen worden vaak verward met valwinden maar bij een valwind stort de koude lucht uit de buienwolk. Op het aardoppervlak zoekt de koude lucht met een enorme snelheid een weg in allerlei richtingen waardoor door de plotselinge windtoename grote schade kan ontstaan, zoals bij de Pukkelpop storm. Bij een valwind is geen slurf zichtbaar, zoals bij een windhoos of tornado.